Har  bir  o'zbek  oilasida  qadimdan yong'oq mag'zi va mayiz mavjud bo'lib, kuzdan bahorgacha ovqatlanishda qo'llanib kelinadi. Go'sht maydalagichda ikkalasini aralashtirib o'tqazib, oz-ozdan til ostida  so'rib yurish judayam foydalidir. Buning sababi uning yuqori kalloriyaga ega ekanligidir.

Boshqa mahsulotlar bilan taqqoslaydigan bo'lsak, 100 g sutli muzqaymoq -160, povidlo -270, varene-294, shakar-390, shokolad- 568, kakao- 416, asal- 320, yong'oq -612,er yong'oq (araxis)-631, bodom-640, pista -638, fundux-765. energiyaga ega ekan.

Yong'oqda poli-to'yinmagan kislotasi bo'lib, oxirgi fikrlar bo'yicha aterosklerozni oldini olar ekan. Eng qizig'i Yong'oq oqsili go'sht oqsiliga tarkibi bo'yicha teng ekan bular orasida almashinishi qiyin bo'lgan aminokislotalar yetarli  ekan, ko'proq lezin, vitamin C miqdori ham ko'p, pishgan Yong'oqda vitamin A ko'proqdir. Yong'oqlarda mineral va mikroelementlar , yod va rux  mavjuddir. 20 ta yong'oq  kishiga bir kunda kerak bo'lgan yog' o'rnini bosadi. Yong'oq  mevasi po'stlog'i yaxshi qon to'xtatuvchidir, yosh yong'oq po'stlog'idan  yuglon olinadi.

Yong'oqdan moy olinadi u teri kasalliklarida qo'llaniladi.

Yog' ta'siri:

- Operasiyadan keyin organizmni mustaxkamlaydi.

- Katta  yoshli kishilarda ateroskleroz, yurak ishemik kasalida, diabet kasallarida kerak .

- Xronik gepatit,  ichak soki yuqori bo'lganda, ichni yumshatishda gijjaga  qarshi, buqoqda.

- Teri  kasallarini, qayta shomollashini, tuzalmayotgan yaralarni davolashda.

- Sil (Tuberkulyoz) kasali.

- Psoriaz , ekzema,varikoz tomir, furunkulezda qo'llaniladi

- har xil konserogen moddalardan saqlash uchun

- Kosmetologiyada  quruq  terini muloyimlashda, hamda quyoshda qorayishni yaxshilashda

- Lak, sifatli sovun, bosmaxona rangi, tush olishda qo'llaniladi.

Yong'oqda katta miqdorda oqsil moddalar, A,V,S,E vitaminlar,  temir, kobalt tuzlari va xokazolar bor. Gipo va avitaminozni davolash va oldini olishda, shamollashda, uyqusizlikda, qorin og'riganda qo'llaniladi.Kasallangan va  xayotning og'ir sharoitlarida umumiy mustahkamlovchi moddalardir. Yong'oq kalloriyligi: 612kkal,oqsil(8-21%)-14,8g, yog'lar (45-77%)-64g, uglevodlar 13,7g, minerallar 1,9g, vitaminlar 2mg, vitamin B, 0,8mg, vitamin B₂ 0,5mg, vitamin B6 0,7mg,provitamin A. Pishmagan Yong'oqda vitamin C ko'p, varenega aylantiriladi.

Ayrim foydali retseptlar:

Chesnok va Yong'oqdan salat

Yong'oq-250g,chesnok 2 boshcha, bulochkalar-4-ta, o'simlik moyi 150ml, sharbat-11g, limon,tuz.

Yong'oq maydalanadi,tozalangan chesnok,tuz. Bulochkani ho'llab siqimlanadi,chesnok bilan aralashtiriladi,oz-ozdan yog' qo'shib, limon sharbati, maydalangan yong'oq bilan bir xil aralashtiriladi.

Shokolod-Yong'oqli shariklar.

Yong'oq maydalangani-160g, shakar pudrasi-120, tuxum-1ta, kakao-20g

Maydalangan yong'oq,shakar pudrasi, to'la tuxum, rom va kakao aralashtiriladi va qo'lni suvida ho'llab dumaloq shariklar qilinadi. Ozgina quriganida shakar yoki kakao-poroshokda dumalatiladi.

Ko'k yoki pishmagan yong'oq xalq tabobatida jigar kasallarini davolash yoki oldini olishda qo'llaniladi. Ularning tarkibida yog',kaliy, kalsiy,temir,magniy,kobolt,fosfor elementlari,A,C,B₁,B₂,E,P vitaminlari bor. Bunday tarkib ishtahani yaxshilaydi.  O'tni ajralishini yaxshilaydi, jigarni patologik ta'sirlardan saqlaydi, hazm qilishni yaxshilaydi.

Bargi,po'stlog'i, ko'k meva po'stlog'idan oshlovchi moddalar, qo'ng'ir bo'yoq olinadi. Bargi va po'stlog'i tibbiyot va parfyumeriyada qo'llaniladi.

Yong'oq ekstrakti bakterisid, shamollashga qarshi, yara tuzatuvchi va qayt qildiruvchi xossalarga ega.

Sochni qora va qo'nqir rangga bo'yaydi, kepakni yo'qotadi, sochni mustahkamlaydi, qoramtir yaltiroqlik beradi, agar shunga  gazanda ekstrakti qo'shilsa u mikrobga qarshi, mustahkamlovchi va tetiklashtiruvchi xossaga ega. Ikkalasidan olingan shampun sochni o'stiradi, soch tomirini mustahkamlaydi, terida yog'ni kamaytiradi va qazg'oqni yo'qotadi.

Organizmni tozalash,har xil  toksin  va shlaklardan qutulish  uchun anor sharbati va yong'oq aralashmasi qo'llaniladi. Ma'lumki anor sharbatida vitamin C, makro- va mikroelementlar (K, Mg, Mn, Fe, Zn, Cr va boshqalar) fitonsitlar bor. U organizmni mustaxkamlaydi, parhez  ovqatlanishda qo'llaniladi. Yong'oqda  70% yog', 20% oqsil, Fe, Co tuzlari, A va B vitaminlar, B, P va C gurux vitaminlar bor.(C vitamin miqdori qora smarodina va sitrus mevalardagidan ko'pdir.) Yong'oq  diet ovqatlanishda, avitaminoz vaqtida Fe va Co tuzi kamayganda, organizmni mustaxkamlashda katta ahamiyatga ega.

Yong'oqli aralashmasi 2-3 choy qoshiqdan 3 marta ichiladi yoki choy va boshqa ichimliklarga qo'shib ichiladi.

Bu aralashmada anor mevasi , yong'oq mag'zi,  fruktoza, pektin, limon,sorbin kislotasi , suv bordir.

Amerikada o'sadigan qora Yong'oq tarkibi bo'yicha o'zimizni yong'oqni eslatadi, lekin miqdor jixatdan unda moddalar ko'proqdir. qora yong'oq po'stlog'ida flavonoidlar, antosianidinlar , oshlovchi moddalar, kislotalar, efir moylari, Fe va Co  tuzlari, B₁, B₂,  -korotinlar bor. Vitamin C miqdori qora smarodina, sitrus mevalarga qaraganda 8 marta ko'pdir. Undagi linolen  kislota ta'sirida  aterosklerozni oldini olishda ahamiyatga ega. Yong'oq po'stloqi terini tozalaydi, eksudativ diatez, ekzema , lishaylarda  qo'llaniladi. Bu Yong'oqda 16%  qattiq kletchatka hamda tanninlar bor.

Yong'oq po'stidan  teri kasalligi, tuberkulyoz limfadeniti, bronxial astmada qo'llaniladi.

Qora yong'oq po'stlog'idan  spirtli ekstrakt olinib, uning tarkibida  organik kislotalar, efir moylari, achchiq glikozidlar bo'lib ular antiseptik va antiparazitlar ta'siriga ega, yetilgan va oraliq bosqichdagi gelmentlar, gijjani yo'qatadi. Bunda ichak qorin     maxkamlaydi, glist invaziyalanadi, o'tkir va xronik protozey invaziyalanadi, kandidoz, organizm kompleks tozalanadi.

Kunda 2-3marta (suv yoki sok bilan)  0,5-2 pipetka ovqatdan oldin va uyqudan oldin ichiladi. Asta sekinlik bilan ikki xafta ichida oshirish kerak .Yana qayta kurs oldidan bir xafta dam olish kerak,davolangandan keyin   Pragon preparati (gvozdika va shuvoq saqlaydi) qo'llaniladi. U parazitlar tuxumi va lichinkalarini o'ldiradi. Lekin bolalarga, bolali, yosh bolali ayollarga bermaslik kerak.

Yong'oq tarkibida karotin topilgan. Yong'oq moyi va kletchatka ichakda  peristaltikani kuchaytiradi, bu esa semizlikni oldini olishda va ichakdagi kasalliklarni davolashda yordam beradi.

Yong'oq barglari vitaminlardan C, B, P, karotin, efir moyi, glikozidlarga ega va har xil farmakologik  ta'sir ko'rsatadi. Bargi iyunda yig'iladi, bunda vitamin C miqdori 5% gacha yetadi. Quritilgan bargdan damlamalar, qaynatmalar, surtlamalar tayyorlanadi. Damlama avitaminoz va organizm xolsizlanganda ichilganda moddalar almashinishini yaxshilaydi. Spirtli va suvli barg ekstraktlari qonda shakar miqdorini kamaytiradi uning  yumaloqlanishi, qotishini  yuqorilaydi. Bu maqsadda ekstraktdan   kunda 50 ml 1-3 oy ichida qon ketayotganda ishlatiladi. Meva po'stlog'i va barglari qaynatmasidan ( 4-5 osh qoshiq aralashmaga 2 stakan suv quyiladi, 15 minut qaynatiladi) ichiladi u  tetiklashtiruvchi xususiyatga ega, hamda teri kasalliklarida ( ekzema, lishay, toshma) vanna xolatida yoki tashqi mato bilan xo'llab davolanadi.Zolotuxa- kasalida bolalarga damlama ( bir osh qoshiq  bargni qaynoq suv bilan xo'llanadi) kunda 3 marta  1-2 choy qoshiqdan ovqatdan oldin beriladi. Damlama og'iz va tomoqni shamolash     kasalliklaridan chayish uchun foydalaniladi.

Yong'oq mexanik presslanganda  och sariq tusli xidsiz moy olish mumkin, u rafinirlanadi, rangsizlantiriladi va dezodarirlanadi,tarkibi trigliseridlardan iborat. Zichligi 25⁰C da 0,9-93, burish burchagi ( 20⁰) 1,4617-1,4633, kislota soni 1,yod soni 88-98, ishqorlanish soni 188-196, peroksid soni 2 teng.Tarkibida palmitin, palmitolein, stearin, olein, linol, linolein kislotalar mavjud.

AQSh larida X. Klark degan tabib qora yong'oqdan damlama taklif etgan, uning yordamida ayrim onkologik   va boshqa kasallarni davolagan. Bu xususiyat O'zbekistonda o'suvchi yong'oqdan M.P.Todak  taklif etgan kerosinli damlama ancha kuchli bo'lgan. Sabab qora yong'oqda yuglon va  polifenollar miqdori ancha ko'pligidir.

Bu daraxtlar bir oiladan   bo'lib qora Yong'oq Krasnodar, Stavropolda   xozir madaniylashtirilgan.

Masalan kerosinli  damlama  oddiy Yong'oq  moddaga keltirish uchun qora Yong'oqni 4-5 marta suyultirish kerak bo'lgan. qora Yong'oqni davolash miqdori kunda 16 qoshiq (75-100g) bo'lganda oddiy Yong'oqdan 300-500g ichish kerak bo'lganligi xali qo'llashda muammo bo'lgan. Toza konsentrat olish qiyin chunki kimyoviy tarkib beqaror bo'lib  oksidlanadi, qora ranga aylanadi va davolash xususiyatini yo'qotadi. Oddiy Yong'oq bilan ham kunda 1 l ichib davolanish mumkin, lekin suvli damlamalar tezda buziladi. Uning muz xonada saqlab foydalanish mumkin. Buzilish sababi naftoxinon hosilalari  - va  -gidroyuglanlar beqaror bo'lib, tezda oksidlanib yuglonga, glikozid  -gidroyuglonga aylanadi. Bu esa ta'sir kuchi yuqolishiga sababdir. Bu ko'k choyning rakga qarshi ta'siriga  o'xshab ketadi. Xayvonlarni  sun'iy  shishlar keltirilayotganda ko'k choydagi epigallokatexingallat bu kasallikdan 4 marta ko'proq saqlashga sababchi bo'lgan. Demak, ko'k choy rakni oldini oladi, lekin kunda bu choydan 10 va undan ortiq  piyola ichish kerakdir.Yong'oq barglari -choy o'rnini bosa oladi.

Yetilmagan mevalar po'stlog'ida katta miqdorda vitamin C (300 mg %), pirovitamin A, vitaminlardan V va PP, efir moylari, shakar, xinonlar bor, 3-4 % oshlovchi moddalar mavjud. vitaminC smarodinaga qaraganda 8 marta ko'p,sitruslardan 50 marta ko'p. Yetilmagan mevalarda, sutli mag'z hosil bo'lish vaqtida varene pishiriladi, u dietik va dorivor  maxsulotdir.

Pishgan yong'oq  mag'zida 58-77%  eng yaxshi o'simlik moyi bor. Unda linol, linolen, olein, palmitin, stearin,laurin,miristin,araxin, mono- va poli to'yinmagan, to'yingan yog' kislotalarga boydir. Bularning ayrimlari o'rnini olish mumkin. Ularni vitamin F deyiladi.  Yong'oq moyi ko'proq  pekan  yong'oqda bo'lib, hamma o'simlik yog'lariga qaraganda vitamin F miqdori ko'p. Bu moy ateroskleroz,  yurak ishemik kasali va boshqa  yurak qon tomir kasalligida, jigar kasali, masalan yog'lashga aylanilayotganda qo'llaniladi. Alfalinolen kislota yong'oq turlarida bor va unga   "omega-3" deyiladi. U ateroskleroz va onkologik kasalliklarni davolashda qo'llaniladi.

10 ta mag'iz +2 maydalangan chesnok + 1 osh qoshiq  semichka yog'i.   "Omega-3" ko'p bo'lganda bu kasalliklardan saqlanib qolinadi, oldindan qarishdan qaytarishda, artrit kasalliklaridan saqlashda qo'llaniladi. Bunda "omega-3" fibrin biriktiruvchi tolalarni eritadi, spayka,chandiq, to'qima qariganida, fibroznokistoza, fibro-miomalarda va boshqa ishlarda va x.z.o. qo'llanilgan.  Fibrin ko'payish hamda markazlarida qayta tuqilish, shamollash xolatida masalan kislotalarda " omega-3" shamollashni oldini olish xususiyatga ega. Shu sababli antirak yuglon moddasi bilan "omega-3" birgalikda qo'llanilganda kuchli dorivor xususiyatga ega. Yong'oq  kuchli fitonsid bakteriosid va protistosid xususiyatga ega. Oxirgi holatda hamma bir xujayrali xayvon va o'simlik dunyosidagi harakatchan mavjudodlar xisobga olinadi. Bular orasida  protozoy infeksiyasi, masalan trixomonada va ko'pgina boshqalar, bular odamzot uchun daxshatli muammodir. Antimikrob xususiyatidan tashqari ayrim zamburuqli kasalliklarda ham (fungisit xususiyat) ga ega, masalan teridagi zamburuqlar. Ko'pincha sistemali kasalliklar kompleks  invaziya  bilan bog'liq.(bakteriya, virus, zamburuq, gijja) . Kandidoz kasalligiga qarshi yong'oq barglari qo'llanilgani ma'lum. Bu zamburuq kishining shilimshiq va teri qatlami o'ldiradi. Bu xolda bir osh qoshiq maydalangan barglar bir stakan qaynoq suvda damlanadi, sovutib dokadan o'tkaziladi. 3-4 yoshli bolalar 1-2 choy qoshiq , 5-7 yoshlilar 3-4 choy qoshiq, kattalar 1 osh qoshiq 3 marta kunda ovqatdan 20-30 minut oldin ichishlari kerak. Katta yoshli bemorlar esa kunda 1 stakan ichadilar.Agar yong'oq bargini o'zini, yoki pishmagan qora yong'oq damlamasini o'zini tanavul qilinsa ta'sir kuchli bo'ladi. Tibbiyotda barg va pishmagan mevalarning bolalar uchun vanna shaklida zolotuxa, lishay, terida toshmalar, eksudativ diatezda, quruq va xo'l ekzemada, neyrodermitda, zamburuqli teri zararlanganda, limfa tugunlari shamollaganda, ugr, sil kasali, anginada qo'llanilganda maxsus bo'lmagan dori sifatida  teri silida (qizil volchanka, skrofuloderma, infurativ eritema, oltin lishay, borodavchatiy  teri sili) qo'llanilgan, xronik epidermotifda, psoriaz va streptokok, stafilakok teri kasalliklarida va shilimshiq qavatlarda foydali bo'lgan.

Xalq tomonidan Yong'oq orasidagi to'siq qavatini damlama shaklida mastopatiya va matka fibriomasida qo'llanilgani ma'lum. Shu damlamani rak oldi kasalliklarida, hamda rakni  davolashda ahamiyatlidir. Maydalangan bargdan olivka  moyi bilan   aralashtirib 7 kun sariq  mum  qo'shib tayyorlangan surtmalar (maz) qiyin tuzaladigan yara, teri dog'i,kuyganda       va xakozalarda foydalaniladi.  Leykozda   qo'llangan reseptlar mavjud. Bunda aralash o'simliklar termasi to'plangan: sariq donnik -2qism, pirey (tomiri2q),Yong'oq bargi-2q, qoqi (butun o'simlik)-2q, shalfey-2q, chistotel-0,5q, yasnotka belaya-2q. Bu aralashmaning 25-30g sovuq suv bilan aralashtiriladi, qaynatishga olib borib, kichik alangada 5-7 minut yana qaynatiladi, 3-4 soat damlanadi. 150g dan  ovqatgacha 3 marta 20-30 minut oldin ichiladi. Avvaldan gijja xaydash uchun (yumoloq glist gijja) yuglandin alkaloidi ta'siri bo'lgani uchun qo'llanilgan. Xozirgacha meva oldi po'stloqidan "karkon" va "yuglon" preparatlari chiqarilgan. Ular teri sili, striguychiy lishay, ekzema,allergiya, streptokok va stafilakok   teri kasalliklarida foydalanilgan.

Rossiyada M.Godik tayyorlagan eleksir  ma'lum, unda maydalangan yong'oq 14 kun aroqda damlangan, filtrlangan va teng miqdorda kerosin bilan aralashtirilgan. Ishlatishdan oldin chayqatilib oq emulsiya hosil qiladi. Kasal ustidan kompress qilinganda radikulitdan davolaydi, infiltratlar, shishlarni yuttiradi.

M.Godik kerosindagi damlamani onkokasallarni  davolashni taklif etgan bu damlama qo'shimcha radikulit, infiltrat,gastirit , prostata, artrit, pielonefrit,         gipertoniya, skleroz,tromboflibit,tomirni varikoz kengayganida, har xil zarbalanganda, mushak og'riganda, kuyganda, eski yara tikmalarini yutilib ketishida, abseslarda ( tashqi aplekasiya    orqali qo'llanilgan), ishemiya,shizofreniya, serrozda qo'llanilgan.

Avstraliyalik P.Kerrer aytishicha kerosinli damlama kuchli   farmakologik foydalidir.Rak,oq qon,bola serebral paralich, subferal haroratda, Bexterev kasallarida isbotlangan. Kerosin, limfani suyultiradi, limfa qotmasini yo'qotadi, shu sababli limfointoksikasiya limfostaza sifatida maxkamlanishini ko'rsatdi. Kerosin fibrin kengaymalarini spaykalarini eritadi va kasalliklarni yengadi. Manjuriya yong'oqi ham oddiy yong'oq va qora yong'oqga yaqin, xalq undan onkologiyada qo'llagan. Rak kasaliga stress hayajonlanish katta ta'sir qiladi. Manjuriya yong'oqi bargidan, pishmagan mevalardan spirtli ekstrakt emosional-og'riq stresni muloyimlashtiradi, va metastazirlashni susayttiradi. Kuchli faollikga ega va shishga qarshi ta'sirga ega. Bu darmon ustida ishlarni ko'paytirish kerak, bu yong'oqni ko'paytirish kerak.

G'arbda qora yong'oq spirtli damlamasi yoki suvli damlamasi, gvozdika va achchiq shuvoq aralashmasi rak kasalida, bolalarda  ham yaxshi ta'sir ko'rsatgan. X. Klark gijja va shunga o'xshash invaziyalarga, mikrobli variantlariga qora yong'oq damlamasini sinaganda, u o'sma (rak) davolanganini sezgan. Uning fikricha agar organizmda har xil parazit, gijja xaydalsa rak ham davolanishi mumkin. Uning aytishicha rakni tug'diruvchi ham parazitlar va ekotoksinlar ekan. U taklif etgan resept 100 ga yaqin parazitlarni organizmdan xaydab chiqaradi. Yuqorida aytganimizdek preparat tarkibida qora yong'oq po'stlog'i, achchiq shuvoq  va gvozdika aralashmasidir. Qora yong'oq va shuvoq  yuqori yoshli parazitlarni o'ldirsa,  gvozdika tuxumlarni o'ldiradi. U 200 ga yaqin onkokasalarni davolagan.

A.Kalpakova 3B bosqichdan3 xil ishlarni, ayollar organlarida, ichakda  va oyoqdagini davolagan. Buni o'zida sinagan, keyin boshqalarni davolagan. Uchta aralashmadan gvozdika yangi terilgan va maydalangan bo'lishi shart. Bu gvozdika yopiq bankada 1,5 xaftagacha saqlash mumkin, keyin kuchini yo'qotadi. Ishlatishdan oldin gvozdika boshini  kapsullash yoki olma pressida, yolg'iz slivkada saqlang, lekin suvda tursin.    Uch  kun o'tgandan keyin qattiq shish muloyimlashadi, ayrimlarda bu voqea 5 kunda sodir bo'ladi.Shunda ishlash qobiliyati, ovqatlanish yaxshilana boshlaydi. Agar tishda metall qoplama bo'lsa dori xususiyati kamayar ekan,qoplama yechilgach 2 oy ichida og'riq kamayib, xolat yaxshilanadi. Lekin ovqatlanishda extiyot bo'linmasa oddiy sut qaynatmasi, shakar, dieta saqlamaslik ham bu xolatga salbiy ta'sir ko'rsatadi. A.Kalpakova ko'rsatishicha bu damlama  bachadondan fibromatoz bog'lanmalarga, kista tuxum moyaklarga, tas'ir qilib kasallikni yarim yilda to'la yo'qottirar ekan. Bachadon raki boshlang'ich bosqichlarda  yarim yilda  yo'qolgan. Teri raki to'la bitgan. Prostata raki va tegishli diabetda shakar miqdori 3 xaftada normallashgan, qayta tekshirilganda rak xujayralari topilmagan ya'ni ko'krak raki diabet bilan qo'shilganda o'pka metostazalar mavjud bo'lganda kompleks davolash orqali metastazalar yo'qotilgan. O'pka raki shishi to'la yo'qolgan. A. Kolpakova  fikricha ko'krak raki sekinlik bilan davolanar ekan. 10-20 kundan keyin shishni o'sishi to'xtagan. Agar rak o'tib ketgan bo'lsa to'la tuzatish gumon bo'lib, xayotni uzaytirish mumkindir va eng asosan og'riq yo'qoladi. M.Zelenova maqolasida "jelezisto-kistoz giperplaziy endometriya" kasali qattiq qon oqishi orqali, ya'ni rak oldi xolat kasal bo'lganda, unga kuchli gormonlar berish natijasida har-xil qo'shimcha xolatlar, ruxiy o'zgarishlar ham sodir bo'lgan. Tishlar buzilgan, yurak va suyaklar og'rigan. Vrachlar faqat operasiya qilish kerak degan xulosaga  kelganlar. Qora yong'oq damlamasi berilganda 5 kunda  qon oqish to'xtagan. Lekin birinchi kuni boshi og'rigan, xolsizlangan va qayt qilgan. Ikkinchi kuni yurak og'rigan, bosh og'rigan. Bunda zahar va toksik moddalar organizmdan chiqib ketgan, bunda parazitlar ajralgan, qisman qon oqish kuchaygan. 7-kuni qon to'la to'xtagan. Keyingi yarim  yilda qon oqmagan. Ayollar oylik sikli qaytgan. Taxminlar bo'yicha damlama hamma onkologik kasalliklarda mestopatiya, fibroma, prostata adenomasi, gipo- va gipertoniya, diabet, tarqoq skleroz, pseriaz,    ekzema, diatez, neyrodermit, zamburuq kasallari, har-xil toshmalar, xronik charchash, bosh og'rig'i, migren, artrit, kron kasali, ichak kasali shular orasida kolit, yazvali kolit, ich ketish, gemaroy, qorin og'riqlari shular orasida gastrit va yazva, jigar prostata kasalliklari, mushak og'riqlari, suyak va paylardagi og'riqlar, organizmni shlaklanganda,          limfa bezlari shishlari(limfoadenit), keraksiz semizlik, oldindan qarish kasalliklarida qo'llanilgan.

Tayyorlash resepturasi    qora yong'oq  damlamasi tayyorlanganda 50% spirt va muloyim (yarim pishgan) qora yong'oq po'stloqi qo'llaniladi. Yaxshisi yong'oqni to'la ishlatish kerak, sindirmasdan, chunki faol ingredientlar ko'k tashqi qavatda joylashgan. Yuvilgan yong'oqlar shisha bankada bo'g'zigacha teriladi, keyin  to'ldirib, Havo qismini qoldirmay spirt quyiladi, chunki Havoda oksidlanib maxsulot buziladi. Ichiga 1 osh qoshiq vitamin C qo'shib,polietilen bilan qattiqroq berkitib, uning ustidan esa metal yoki plastmassa qopqoq bilan berkitib 3-5 kun qoldiriladi. Keyin yong'oqlar olib tashlanadi. Har bir litriga 1choy qoshiqdan vitamin C qo'shiladi, shu ishlar natijasida  damlama rangi ko'm-ko'k bo'ladi.  Keyin banka yana polietilen va temir qopqoq bilan berkitiladi. Agar banka ochilmasa damlama qorayib qolgan xolda ham dorivor xususiyat bir necha yil saqlanadi. Damlama ishlatilayotganda ham suv bilan suyultirish mumkin emas. Havo bilan ta'sirlashsa damlama qorayadi va kuchini yoqotadi. Shuning uchun ham spirt miqdori polietilen qopqoqqa tegib turishi kerak. Bankadan quyilayotganda Havo bulmasligi kerak. yaxshisi ishlatishdan oldin katta bankadagi damlama kichikroq banka butilkalarga quyib olinishi kerak. Oxirgi marta ishlatilganda yarmigacha to'kilgan bankalar Havoda bir oygacha qolmasligi kerak. Agar damlamani yashil rangi o'zgara boshlasa tezda vitamin C qo'shish kerak.

Ichuvchilar, serroz kasallilar, bollarga suvli damlama berish kerak, lekin u qiyin saqlanadi. Suvli damlama dozasi 1,5-2 marta oshiriladi.Ko'pincha bir yilda ikki kurs davolanish olinsa suvli damlamada tabiblar 3 kurs davolanishning har 6 oy o'tgandan so'ng taklif qiladilar.

Asal konservati (1:1) qo'llash ham ruxsat beriladi.

Damlama qorong'i, salqin joyda saqlanadi. Probkagacha o'simlik moyi 0,5-1 sm yoki vazelin quyilsa u havo bilan aloqa qilaolmaydi. Boshqa xolatda ochilganda, germetizasiya buzilganda damlama tez oksidlanadi va qorayib qoladi. Yaxshisi damlama olingan idish ostiga krannik qo'yilishi yoki qisqichli quyish trubkalari ishlatilgani yaxshi. Ko'proq maxsus shprislar yoki kimyoviy shisha trubka -byuretkalar ham qo'llaniladi. 0,5 l li butilka darrov kichikroq butilkalarga bo'g'zigacha Havo qoldirmasdan quyib, maxkamlab foydalanilsa oz vaqt ichida u Havo bilan oksidlanmasdan qoladi.

Parazitlar quyidagicha yo'qotiladi birinchi kun 1 tomchi 0,5 stakan suvga solib och qoringa ichiladi,ikkinchi kun 2 tomchi,5-kun 5 tomchi ,6- kun 2 choy qoshiq 0,25 stakan suv bilan  15 minut ichida kichik qult-qult  qilib ichish kerak. Agar og'irligingiz 68 kg atrofida bo'lsa 2,5 choy qoshiq qo'shing, 90 kg dan yuqori bo'lsa 3 choy qoshiq qo'shib iching. Xushbo'y qilish uchun asal yoki korisa          qo'shing.

Oila a'zolaringiz va yaqinlaringiz 2 choy qoshiq damlamadan birmarta 2 xaftada  ichib turilsa hamma qaytadan zararlanmasligi mumkin. Ular ichaklarida ham har-xil yoshdagi  parazitlar bo'lishi mumkin, ular o'zini bildirmasdan yotadi.

Nega 5-6 kun ichida oshirib borilib kerakli miqdorga ichiladi.  Chunki ayrim yot xolatlar bo'lish extimoli bor. 6 kunda organizm o'z xolatini nomoyon qiladi. Ayrim kishilarda katta miqdorda damlama ichilganda ichaklarda og'riq bo'lib, bosh aylanishi mumkin.  Bu ichak spazmasi,bosh miyaning vaqtincha reflektor spazmasi asosida bo'ladi. Bundan qo'rqmaslik kerak va dorini ichishni to'xtatishga sabab bo'lmasligi kerak. Bu  yot   xolatlar tezda yo'qoladi.

Ayrim  ichagi qotadigan  kasalliklarda bu xolat kuchayishi mumkin. Bu xolda damlamani  len urug'i damlamasi yoki boshqa uslublarda ichish kerak. Gipertoniyada extiyot bo'lish kerak chunki gvozdika ham bosimni oshiradi.

3-va 4- bosqich onkologik kasalliklarda organizmni umumiy intoksikasiyasi vaqtida va undan keyin 1-2 oy ichida axvol og'irlashadi, chunki katta miqdorda parazit mikro organizmlar to'qima va ichakdagilari  o'ladi. Bu vaqtda yurak- qon tomir tizimiga qo'shimcha kuch keladi, yurak yana xolsizlanadi. Bu esa infarkt oldi xolatiga keltiradi. Shunda detaksikasion ishlar o'tkazish kerak.Shunda 10 piyolagacha shakarsiz ko'k choy ichish kerak yoki yangi sharbatlar(sok) apelsin, anor, olvali, smarodina va boshqa sariq , qizil, qora rangli meva sharbatlari ichish kerak. ularda polifenol bo'yoq detoksikatorlar  bo'ladi, bundan tashqari qizil lavlagi sharbati ham ichiladi. Shu vaqtlarda xoxlangan ko'k bargli: krapiva, uzum  bargi, har-xil o'tlar yangi sharbatini 20-50g kunda ichish kerak. Qishda esa bu karam bargi, lavlagi botvasi, sabzi, hamda sun'iy o'stirilgan bug'doy,makkajuxori ko'klari qo'llash mumkin. Bunda uning sharbati emas jomini qo'llash  mumkin.Qora yong'oq damlamasi bilan davolanganda faqat parazitlar halok bo'lmasdan kerakli mikroflora ham shikastlanishi mumkin. Shu sababli davolash to'xtaganda tezda diabakterioz kursi ya'ni kislotali sutli bifidumbakteriyalardan  foydalanish kerak, ular aptekalarda bor. Unda sog' mikroflora ichakda o'z xolatini egallaydi. Diabakterioz vaqtida ichakda mikroelementlar va V gurux  vitaminlar chiqishi kamayadi va kunda "splat","spirulina", "komplevit","pentevit" preparatlaridan ichib turiladi . Qora yong'oq  qo'llanilganda ichak  va siydik pufagi onkologiyasida qon ketishi   to'xtaydi. Lekin damlama ichish to'xtasa yana eski xolat  bo'ladi. Bunga sabab diabakteriozning qayta hosil bo'lishidir. Ichak kasali yazvalarida uchtalik dori ichish mumkin emas.

Davolash vaqtida bosh og'rishi, qayt qilish bo'lishi mumkin. Eski xronik kasalliklarda masalan qon arterial bosim, ichak qotishi, harorat ortishi, qorinda va qorin osti bezida og'riqlar bo'lishi mumkin. Shu sabablarga ko'ra  davolashni to'xtatmaslik kerak. Agar yoqmaslik xolati bo'lsa dozani kamaytirish keyin asta sekin oshirib borib oxiri "zarba" dozasi  8 choy qoshiq 1 martagacha olib borish kerak. Onkologiyada 1 martada icha olmasa 3-4 choy qoshiqdan kunda 16 choy qoshiqqa yetkangacha ichirish kerak. Organizmning allergik dorilarga tasirini tekshirish uchun 1-kun 0,5 choy qoshiq , ikkinchi kun 0,5 choy qoshiqdan qo'shib va xokazo. 2 choy qoshiqqa chiqqandan keyin doza osha boshlaydi, 3-kun - 3 choy qoshiq, 4-kuni-4choy qoshiq, 8-kuni -8 choy qoshiq 1 martani o'zida ichish kerak. Kunda  16 choy qoshiq 2 marta ichiladi.

Alkogol tasirini yo'qotish uchun 3 tabletka nikotinamid, vitamin PP ichiladi, u qayt qilishni oldini oladi.Bir soat yotiladi qayt bo'lganda, 8ch.q. damlama ichiladi.  Yana qayt qilish bo'lsa dorixonalardan qaytni oldini oluvchi dori olib qo'llaniladi. Damlama suv, piyoz damlamasi, ko'k choy, shipovnik damlamasi bilan suyultirib, agar doza 3-4 qoshiq bo'lsa qultilab  ichish kerak. Spirtli damlamada albatta nikotinamid qo'shib ichiladi. U qon kapilyarlarini kengaytiradi, yuz terilariga tez qon kelishi natijasida qizaradi. Agar davolashda yaxshi xolat bo'lmasa uchinchi kursga kelganda 16 choy qoshiq oshirish mumkin. Ayrim metodikalarda 16 choy qoshiqqa yetgach 3-4 kun ichib keyin yana pastga qarab tusha boshlash kerak.

Kasallikni davolangandan keyin ham bu uchlikdan profilaktika uchun xaftada 1 marta 2 choy qoshiq + 0.5 qoshiq  shuvoq xokasi poroshogi + 1 choy qoshiq gvozdika poroshogi ichib turiladi

Bolalar ham avval 5 kun kattalarga o'xshab davolanadi. 6-kuni ikki choy qoshiq o'rniga quyidagicha berasiz.

Bu  rejim parazitlarni davolash uchun, rakda esa qattiq grafik tanlanadi. Yani yaxshi bo'lib ketguncha 16 choy qoshiqqa yetkazish, yilda 2 marta qaytarish, oila a'zolari ham xaftada 1 marta  damlamadan ichishlari kerak. Shuvoq  qo'llanilganda  bosh aylanishi, qayt qilish mumkin. Lekin bu tez o'tib ketadi.

Shuvoq pishgan barglarini quritib, maydalanadi,  shuvoq poroshogini 1 chimdimdan 2-3 kunda oshirib  0.5 osh qoshiqga yetkazish kerak, 2-3 yana qabul qilib, keyin 0.5 osh qoshiq 1 xaftada 1 marta ichiladi. Onkologiyada eng kami 14 kun ichiladi.

Gvozdika 1500 mg (1.5 gr) yoki 1 choy qoshiq poroshok kunda 1 marta och qoringa ichish kerak. Shuvoq va gvozdika kapsulada ichilsa (uni esa jelatina qopqoqini ishlatish mumkin). Non muloyimi bilan aralashtirib poroshok yopiladi.Gvozdika ham 0,2 choy qoshiq 3 marta 1 kunda ovqatdan oldin ichiladi.  2-kun 0,25 choy qoshiq 3 kundan 10 kungacha 0,3 choy qoshiq 3 marta kunda ovqatgacha, 10 kundan keyin 1 choy qoshiq xaftada ichiladi.  Agar 3 ta aralashma 7-14 kun ichilsa organizmdagi parazitlar yo'qoladi.

Onkologik kasalliklarda yaxshilanish 3 xaftadan keyin bo'ladi, to'la ichak infeksiyasini yo'qotish uchun 2 oylik kurs yaxshi foyda beradi. Ayrim vaqtlarda yaxshilangandan keyin dori ichilmasa yana og'riq boshlanadi,ya'ni tasmali kirm,cherv va yumoloq cherv qolgan bo'ladi, bunda katta miqdorda gvazdikani kunda bir marta 7 kun birin ketin ichish kerak, bunda 3 talik preparat olish davom etish shart.Achchiq  shuvoq(artemisia absinthium) ishtaha yo'qolganda, xronik ichqotishida, metiorizm, izjoga, ichak qorin kasalliklarida, jigar kasallaklirida, o'tkir va xronik gepatit, jigar serrozi, o't pufagi, kam qonlik ,pankreatit, atrofik  gastrid, ichak raki, kolit, limfa tugunlar tuberkulyozi,uyqusizlik, uspakaivayushiy, oqriqsizlantirish, glistlarga qarshi, shamollashga qarshi, shishga qarshi,leykopeniya kasalliklarida,bundan tashqari kimyoviy va retgenoterapiya: anemiya va trombositopeniyada qo'llaniladi.  Shuvoq gnoerod mikroblarni yo'qotadi, trixomonad  qonni tozalaydi , xlamid, mushak lyamblit, bir xujayrali jgutiklar( proteitli, protozoy, zoosporlar ) gemolitik stafilokok va boshqa parazitlarni yo'qotadi. Poroshokni 2-3 gram  3-4 marta bir kunda ichiladi. Hamma shishlarda ishlatiladi.

Oddiy shuvoq  (chernobilnik ) (artemisia vulgaris ) qon to'xtatuvchi, issiq tushiruvchi, og'riqni yo'qotish, bronxial astma, pnevmaniya, gijjaga qarshi, yara davolovchi, umumiy mustaxkamlovchi, tuberkulyozga qarshi, Zdrenko to'plamiga kirib siydik quvuqini papillomatozani davolashda, skrofulni davolashda samarali, limfadent silida ham ahamiyatga ega. Shuvoq  tutuni bilan davolash kishilar diqqatida. U fagositozni kuchaytirada, immuno yaxshilash  ta'sirga ega,  to'la har xil strepto-stafillokok sinechniy  tayoqchalar har xil shtamlar o'sishini pasaytiradi, vulgarprotein, salmoneilni, pnevmokokni, difteriyani kuchaytiruvchini, sibir yazvasini tutunlash orqali 99%gacha patogen floralar yo'qoladi.  Olimlardan Ladininina Ye.A. , Morozova R.S. sil kasalini o'pkada anobalik effektni bronxoektatik kasalda, chexotkalarda  qo'llash kerak deganlar. Xronik va o'tkir bronxitlarda, lixoradkada, intoksikasiyada, astenik holatda, nevrozda, vegetotomir  distoniya gipotonik tipida va boshqa kasallarda antimikrob, tetiklashtiruvchi, umummustahkamlovchi,  muloyimlashtiruvchi, antinevrotik , detoksikasion, diuretik, appetit qo'zg'atuvchi va boshqa oddiy  shuvoq  xususiyati ma'lum. Xuddi shu xolat ham onkologiyada hamdir. Shu sababli  shuvoq sil kasalini susaytirish va onkologik intoksikasiyani, hamda qo'shimcha ximoterapevtik modda sifatida qo'llash tushuntiriladi. Lekin faqat shuvoq emas balki o'simlik termasi sil kasalliklarida qo'llanilsa yaxshidir. Ko'pincha bu terma 15-20 o'simlikdan iborat. Har xil o'simliklar bilan uni febrilo va subfebril haroratda ham qo'llaniladi. Hamma shishlarda ayniqsa bachadon rakida, tuxum, siydik qovuqi, qorin, to'qri ichakda qo'llaniladi.    Qaynatma. 2 osh qoshiq maydalangan  shuvoq tomiri 1 stakan suv bilan aralashtiriladi, yopiq idishda 10 soat saqlanadi, keyin kuchli olovda 10 minut qaynatiladi. Issiq joyda 2soat damlanadi,filtrlanadi. Kunda ovqatdan oldin 3-4 marta 0.25 stakandan qabul qilinadi.

Bachadon rakida faqat qaynatma ichmasdan u bilan bosimda yuviladi (sprinslanadi). Buning uchun 1 stakan damlama sovutilgan qaynoq suv bilan 1 litr xajmga keltiriladi   Damlama a) 5 osh qoshiq maydalangan o't 0.5 litr aroq bilan 2 xafta ushlanadi, vaqti bilan aralashtiriladi, filtrlanadi. 1 choy qoshiq 3 marta kunda ovqatdan oldin bachadon raki, sarkomada, to'qri  ichak, qorin,pishevod, ichak raklarida qo'llaniladi.              v) 3 choy qoshiq maydalangan o't 4 soat 1.5 stakan qaynoq suvda yopiq idishda damlanadi, filtrlanadi. 0.25 stakandan 3-4 marta ovqatdan oldin ichiladi.Quyuq chernobil   tomiri spirtli damlamasini 20 tomchidan 3 marta 1 kunda ovqatdan oldin qorin va ayol jinsiy organlari rakida ichiladi.

Takliflar bo'yicha  chernobilnik  hamma ayollar kasallarini davolaydigan dorivor o'tdir.

Gullayotgan  shuvoqning    yuqori qismini kuydirib, kulini bachodonga kiritilsa har xil yazvalardan hamda shish  uzellari  yo'qotishga sababchi  bo'ladi. Aplikasiya qilib ko'krak onkologik yazvalarda ishlatish  mumkinga o'xshaydi. Shuvoq bilan davolanganda   gnserod    va oddiy infeksiyalar, ruxiy kasalliklar tuzalgan, modda almashinish   meyerlashgan hamda to'yimlikni, qamda semirganda og'irlik kamaytirilgan Achchiq va zaharli bo'lgani uchun avval shuvoq  bir kun ozginasi chimdimi ( quriq gul)   til toshga qo'yib sulak bilan xo'llab sulakni yutish yoki sochib purkab yuborish kerak. Shu uslubda har ikki soat ertalabdan kechgacha. Ikkinchi kun ikkita  gulini yutib yuborish va to'rt kun ichida bazani choy qoshiq uchi miqdoriga keltiradi. Beshinchi kundan boshlab shuvoqni uch marta ovqatdan oldin va kechasi (4marta ) 14 kun ichida 30  kunga ham yetkazish mumkin. Bunda doza    choy qoshiqga yetadi. Endi uni chaynash og'izda ushlash mumkin u tish, milk, og'iz bo'shlig'ini dezinfeksiyalaydi.

Tayyorlangan shuvoq qo'l bilan maydalanadi, durshlag orqali tebratiladi. O'tgan poroshok quruq xolda yutilishi mumkin, o'tmagan qismi napar  tayyorlashda klizma qilinganda,sprinslaganda (uni urogenitel, shishlar shamollaganda, ichak maydonida) ko'z, quloq, buringa tomizilganda, og'izni  chayishda qo'llaniladi. Klizmani  2 kun davolanayotganda boshlanadi va 7 kun davom etadi. Kechasi tashqariga chiqqandan keyin katta 2 l klizma, boshlanadi 0,5 l issiq napar shuvoq bilan.Dorivor mikroklizma 50-100 g kechasi davolashda qolishi mumkin. Kilzma  bilan bachadon                            va  uretrani 2 marta kunda ertalab va kechasi iliq shuvoq napari bilan o'tkaziladi.Shuvoq napari   quyidagicha tayyorlanadi: 1 choy qoshiq  shuvoq  1 litr suvda 30 sekundgacha qaynatiladi, 7-10 minut damlanadi.   Birinchi xaftada kunda ikki marta sprinslanadi,ikkinchi xafta bir marta, 30 kun davom etadi.  Birdan shu vaqtda burun,ko'z,quloqqa tomizilib turish kerak. Sprinslaganda siydik jinsiy yo'llardagi  infeksiya belgilari yo'qolguncha qo'llaniladi. Profilaktika ikki marta yilda, baxorda va kuzda taxminan 14-30 kun o'tkazib turish kerak. Nega quruq shuvoq kerak Shunchaki u ichak qorin trakti ichidan hamma uchaskalardan o'tib ketishi uchun. Damlama ichakkacha yetib bormaydi. Shuvoqni nonga o'rash mumkin, varenya, asal bilan surkab yutib yuborishi kerak. shu ta'sirida  mioma, adenomalar yutilib ketishi mumkin.

Dorivor shuvoq        (Artemisia aborantum) yer ustki qismi  onkologik kasallarda taklif etilgan Yana pnevmoniya, bronxo ektezlar, ekssudativ plevrit, assit, enteritda qo'llanilgan. Bolalarga sitvar shuvoq taklif etiladi, unda achchiq yo'g', uni ovqat, kasha va boshqalarga qo'shish mumkin. Fikrlarga qaraganda, ko'pgina infeksiya o'zini saqlash va immun qo'riqlashni yo'ldan buzadi. Shu endo- va ekzotoksinlar va infeksiyalar muxitida  shishlar paydo bo'ladi. Shu jixatdan shuvoqni "uchtalik" dagi o'rnini tushuntirish mumkin.

Agar kishida shuvoq  allergiya tug'dirsa  unda damlama va qaynatmalarni boshqa odam tayyorlab berishi kerak.

1.Barg damlamasi miya va yurak tomirlari sklerozida, moddalar almashinishini, organizmda,qonda shakarni kamaytirishda, o'pka silida qo'llaniladi. 1 choy qoshiqqa 1 stakan qaynoq suv quyib 1 soat damlanadi va dokadan o'tkaziladi 0,5 stakan kunda 4 marta  ovqatdan oldin ichiladi.

2.Meva po'stlog'i va barglari teri funksiyasini kuchaytiradi, teri kasallarida  (maddalagan toshma, lishey, ekzema va boshqalarda ) qo'llaniladi. Uni vanna qilish, yuvish orqali ishlatiladi.

3.Bolalar raxitida yong'oq damlamasi ichkaziladi. 1 choy qoshiq barg 1 stakan qaynoq suv bilan damlanadi, 0,5-1 soat turgach filtrlanadi. Ovqatdan oldin 1-2 choy qoshiq ichiladi. Xudi shunday konsentrasiyali barg damlamasi tomoq va og'iz bo'shlig'ini g'ar-g'ara qilishda foydali. Bargi o'rniga tomir va daraxt po'stlog'ini ham qo'llash mumkin, u kuchsiz yurgizuvchi xususiyatga ega. Yumoloq gijjalarga qarshi pishmagan Yong'oq mevalari tuzli yurgizuvchi tuzlar bilan (bolalarga MgSO₄ har yoshiga 1 g xisoblab ) beriladi.

4.Yong'oq -gijja xaydaydigan maxsulot sifatida. 4 osh qoshiq maydalangan pishmagan yong'oq ozgina tuzli qaynoq suv bilan aralashtirib 30 minut damlanadi va filtrlanadi. Bu dozani bir kun ichida  ichiladi, kechasi esa tuzli yurgizuvchi ichiladi. Bu usulda selitra  va boshqa gijjalar yo'qoladi. Yong'oq moyi kuygan va ko'pdan tuzalmaydigan yaraga surkash uchun qo'llaniladi.

5.Yong'oq ichak kasalliklarini tuzatadi. 30 bo'lak mayda kesilgan yong'oq mag'zi terisi bilan 1 l 40% li spirtda aralashtiriladi va 14 kun quyoshda toblantiriladi, spirt quyib olinadi, nastoykani 1  osh qoshiqdan 3 marta kunda ovqatdan oldin suv bilan suyultiriladi.

6.Yong'oq diabetda bir osh qoshiq  maydalangan barglar bir stakan qaynoq suvga solinadi, 20-30 minut qaynatiladi, damlanadi, sovitiladi va filtrlanadi kun davomida teng miqdorda ichiladi.

7.Yong'oq diabetda yordam beradi. Yong'oqni oraliq  to'siqlarini   bir stakan qaynoq suvga solinadi suv xommomida 1 soat ushlab turiladi, sovitiladi va filtrlanadi. Bir choy qoshiq 3marta  kunda ichish kerak.